تبیان

برای تجزیه‌وتحلیل وضعیت مالی یک شرکت نمی‌توان فقط به صورت‌های مالی و ارقام آن اکتفا نمود. بلکه ایجاد ارتباط معنی‌دار میان مفاهیم و اقلام این صورت‌ها و مقایسه آن‌ها با یکدیگر، دیدگاه جامع‌ و دقیق‌تری برای بررسی وضعیت فعلی شرکت و پیش‌بینی آینده آن به‌دست می‌دهد.

نسبت‌های مالی، اقلام موجود در صورت‌های مالی را بررسی کرده و آن‌ها را از مفهوم ریالی به نسبت‌های قابل مقایسه تبدیل می‌کند. این نسبت‌ها میان عوامل مؤثر صورت‌های مالی ارتباط معنی‌دار برقرار کرده و با ایجاد این ارتباط بین اطلاعات موجود در گزارش‌های مالی، به استفاده‌کنندگان قدرت تحلیل می‌دهد. نسبت‌های مالی ازجمله ابزار تحلیل بنیادی محسوب شده که در مطالب گذشته بآشگاه به آن اشاره شده است.

 

نسبت‌های مالی چیست؟

به ارتباط منطقی و ریاضی که بین اقلام موجود در صورت‌های مالی وجود دارد و به‌صورت نسبت بیان می‌شود، نسبت‌ مالی می‌گویند. از نسبت‌های مالی به‌منظور ارزیابی کیفی اطلاعات کمی، ارائه گزارش و طبقه‌بندی صورت‌های استفاده می‌شود.

نکته قابل‌توجه در بررسی نسبت‌های مالی این است که از هر نسبت مالی می‌توان به‌عنوان یک سیگنال خبری در کنار سایر نسبت‌ها، استفاده کرد و در تصمیم‌گیری نباید فقط یک نسبت مالی را به‌عنوان ملاک تصمیم‌گیری قرار داد. گزارش‌هایی که براساس نسبت‌های مالی ایجاد می‌شوند، نتایج عملیات و وضعیت مالی شرکت را در یک دوره‌ مالی خاص بیان می‌کنند.

طبقه‌بندی کلی نسبت‌های مالی:

در یک طبقه‌بندی کلی و با توجه به ماهیت نسبت‌های مالی، هر یک از آن‌ها در یکی از گروه‌های زیر قرار می‌گیرند؛

گروه اول- نسبت‌های نقدینگی

گروه دوم- نسبت‌های سودآوری

گروه سوم-نسبت‌های کارایی

گروه چهارم- نسبت‌های سرمایه‌گذاری و اهرمی

گروه دیگری از نسبت‌های مالی، نشان‌دهنده وضعیت سهام شرکت در بازار هستند؛ به این نسبت‌ها، نسبت‌های بازار گفته می‌شود که در مطالب بعدی، به توضیح این گروه از نسبت‌ها خواهیم پرداخت.

گروه اول- نسبت‌های نقدینگی:

نسبت‌های نقدینگی، توانایی نقدی شرکت را بررسی کرده و به ارزیابی توانایی بازپرداخت بدهی‌های جاری و تعهدات کوتاه‌مدت شرکت می‌پردازد. از مهم‌ترین و رایج‌ترین نسبت‌های این گروه می‌توان، نسبت جاری و آنی(سریع) را نام برد.

• نسبت جاری:

مفهوم نسبت جاری آن است که دارایی‌های جاری شرکت تا چه حد بدهی‌های جاری آن را پوشش می‌دهند. به بیان ساده این نسبت توانایی شرکت را در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت(جاری) از طریق دارایی‌های کوتاه‌مدت(جاری) نشان می‌دهد. برخی از تحلیلگران معتقدند عدد مناسب برای این نسبت یک است و اگر این نسبت کمتر از یک باشد، شرکت در پرداخت تعهدات کوتاه‌مدت خود دچار مشکل است.

نحوه محاسبه نسبت:

نسبت جاری حاصل تقسیم دارایی‌های جاری بر بدهی‌های جاری شرکت است.

بدهی جاری/ دارایی‌های جاری = نسبت‌های جاری

تجزیه‌وتحلیل نسبت:

بالا بودن نسبت جاری به این معناست که بستانکاران می‌توانند نسبت به دریافت اصل وام و سود خود از شرکت، اطمینان کافی داشته باشند. لذا شرکت به‌راحتی می‌تواند کمبود نقدینگی خود را از محل استقراض از بستانکاران تأمین کند. از سوی دیگر به دلیل ارتباط معنادار میان ریسک و بازده، کاهش ریسک بستانکاران در مقابل کاهش بازده سهامداران قرار دارد. از طرفی تمرکز بیش‌ازحد بر دارایی‌های جاری که بخش غیر مولد شرکت محسوب می‌شود، به‌نوعی شرکت را دچار عدم مدیریت نقدینگی می‌کند. در تعیین حد مطلوب و مناسب برای نسبت جاری، نوع فعالیت شرکت، اوضاع کلان اقتصادی، ترکیب دارایی‌های جاری و موقعیت و اعتبار شرکت تأثیر به‌سزایی می‌گذارند.

چنانچه نسبت جاری بیش‌ازحد بالا باشد به این معناست که شرکت به نحو مطلوب از دارایی‌های جاری خود برای سودآوری استفاده نمی‌کند. از طرف دیگر پایین بودن این نسبت نشان‌دهنده وضعیت نامطلوب نقدینگی شرکت است و شرکت باید انواع دارایی‌های جاری ازجمله موجودی نقد، حساب‌ها و اسناد دریافتنی، اوراق بهادار کوتاه‌مدت و یا موجودی‌ها را افزایش دهد.

به‌عنوان مثال نسبت‌های جاری شرکت الف در 5 سال مالی متوالی به‌صورت زیر است:

سال مالی	1390	1391	1392	1393	1394
نسبت جاری	1/37	0/80	0/87	1/13	0/82

میانگین نسبت جاری در این شرکت برابر با 0/99 است. با توجه به نظر برخی تحلیلگران که عدد مناسب را برای این نسبت یک تشخیص داده‌اند، عدد حاصل شده تقریباً مناسب است. همان‌طور که در جدول بالا قابل مشاهده است در سال‌های مورد بررسی این نسبت تقریباً در بازه  0/8 تا 0/87 قرار دارد. می‌توان گفت شرکت ریسک خود را مدیریت کرده و بستانکاران با ریسک سوخت مطالباتشان مواجه نخواهند شد. اما به‌منظور بررسی عدم تأخیر در وصول مطالبات، باید به سایر نسبت‌های مالی نیز توجه نمود. برای قضاوت  سال مالی 1393 که شرکت بیشترین مقدار  نسبت جاری را  به خود اختصاص داده است باید به سایر اقلام صورت‌های مالی شرکت مراجعه نمود. در مجموع می‌توان گفت شرکت ریسک کمتری را به بستانکاران انتقال داده اما در مقابل سود کمتری را هم برای سهامداران به همراه داشته است.

منبع